|
ZAMEK RAJSKO, WIDOK OD WSCHODU
|
|
łaściwie tak do końca nie wiadomo, jak to naprawdę było z zamkiem Rajsko. Według opinii niektórych historyków średniowieczna warownia nigdy w tym miejscu nie powstała; według innych - wręcz przeciwnie - zamek istniał i funkcjonował jako jedna z granicznych twierdz wchodzących w skład historycznego Okręgu Kwisy. Zgodnie z tradycją - i tej wersji będziemy się trzymać - stał tu w średniowieczu dwór myśliwski, który w wyniku rozbudowy przekształcony został w warownię o nazwie Nietburg. Nie wiadomo, kto przyłożył się do tej inwestycji, ani kto tutaj zamieszkał. Jedyną, choć niezbyt wiarygodną wskazówką może być dla nas stare podanie wymieniające raubrittera Jobsta von Kolditz jako gospodarza Rajska, prowadzącego na tych terenach pełne przygód rozbójnicze życie. Obiekt prawdopodobnie zniszczony został w 1431 roku przez husytów przechodzących tędy z wyprawą łupieżczą na Górne Łużyce, a następnie opuszczony popadł w ruinę.
|
|
|
ZAMEK RAJSKO NA KOLOROWYCH POCZTÓWKACH Z POCZĄTKU XX WIEKU
|
drodzenie zamku po ponad 400-letnim interludium nastąpiło w drugiej połowie XIX stulecia za sprawą właściciela leżącego w pobliżu majątku w Biedrzychowicach - włoskiego hrabiego Aleksandra von Minutoli, wielkiego miłośnika, kolekcjonera i konesera sztuki. W roku 1863 kupił on stary, zrujnowany zabytek i w latach 1875-78 doprowadził do jego rekonstrukcji w stylu nadreńskiego neogotyku, wykorzystując do tego celu oryginalne detale kamiennych sklepień, sztukaterii z piaskowca i marmuru oraz elementy metaloplastyki. Całe założenie o powierzchni użytkowej około 250 metrów kwadratowych zostało otoczone murem, co nadawało mu wygląd średniowiecznego założenia obronnego. U podnóża tych romantycznych ruin von Minutoli zbudował kamienne schodki umożliwiające swobodne zejście na brzeg Kwisy. Wewnątrz udostępnił zgromadzoną przez siebie bogatą kolekcję szkieł i ceramiki weneckiej, antyczne puchary i dzbany, afrykańskie maski, militaria, meble oraz obrazy tak znanych artystów jak Albrecht Durer, Paolo Veronese czy Rembrandt. W czasie rewolucyjnych rozruchów w 1919 roku Rajsko zostało zajęte i zdemolowane przez okolicznych chłopów - podczas tych burzliwych wydarzeń zaginęła część kolekcji, zaś to, co udało się uratować, przeniesiono do pałacu. Po śmierci hrabiego jego córka Anna von Pfeil w roku 1925 na 30 lat wydzierżawiła obiekt lubońskiemu oddziałowi Verband Fur Deutsche Jugendherbergen. Wykorzystując projekty zgorzeleckiego architekta Stange dokonano kolejnej jego przebudowy i po zakończeniu prac otwarto w Rajsku schronisko nazwane Graf Joachim Pfeil-Jugendherberge na pamiątkę zmarłego rok wcześniej hrabiego von Pfeil und Klein Ellguth, podróżnika i znanego badacza Afryki. Po 1945 roku miejsce to zostało rozgrabione i przez długi czas pozbawione opieki niszczało. Po roku 2010 zamek z prywatnej inicjatywy odbudowano, a następnie zaadaptowano na luksusowy hotel.
|
|
|
GRAFIKA Z WIZERUNKAMI RAJSKA Z LAT 20. I 30. XX. WIEKU, Z PRAWEJ WEJŚCIE DO SCHRONISKA MŁODZIEŻOWEGOO
|
Gdy pewnego dnia zamek nabył Aleksander von Minutoli, jego historia wzbogaciła się o nową opowieść. Człowiek ten był znanym koneserem dzieł sztuki. Przemierzając okolicę natknął się na te interesujące ruiny i kupił je jeszcze tego samego dnia. Był rok 1863, Aleksander kilka lat skrzętnie odnawiał zabytek, aby przywrócić mu dawną świetność. Kiedy zakończono prace, Rajsko otworzyło podwoje dla turystów. Odrestaurowany zamek był często odwiedzany przez okoliczną młodzież, gdyż można było tu wspaniale wypocząć. Zdrowe powietrze oraz czysta woda przyciągały wielu ludzi. Pełen zachwytu Aleksander postanowił dobudować wieżę, najwyższy punkt, z którego chciał podziwiać Pogórze Izerskie, piękne jezioro i mnóstwo zieleni. Największą ciekawostką tego niezwykłego zamczyska jest jednak tunel, który rozciąga się od Rajska do pałacu w Biedrzychowicach. Miał on służyć nowemu właścicielowi do transportu cennych skarbów, które zgromadził w ciągu wielu lat. Dla bezpieczeństwa przenosił je z podziemi do swojej rezydencji, którą wcześniej nabył za niebagatelną kwotę. Pewnego dnia pośród wieśniaków wybuchła epidemia i nikt nie mógł jej zwalczyć. Ludzie umierali, a medycy rozkładali bezradnie ręce. Aleksander postanowił temu zaradzić. W tunelu umieścił wszystkich chorych, aby zaraza się nie rozprzestrzeniła. Pomysł okazał się skuteczny. Choroba niedługo minęła i aby już nie powróciła, podziemne przejście na zawsze zasypano razem ze zmarłymi. Niebawem Rajsko zostało rozgrabione i popadło w ruinę, zaś uroczy pałac w Biedrzychowicach zachował się do dziś w dobrym stanie. Tutejsi mieszkańcy powiadają, że w pałacu straszy, a o północy widać niekiedy jasne światła w oknach. Słychać też szepty i jęki, które pochodzą z wewnętrznych korytarzy. (...)
źródło: M. Świeży ZAMKI, TWIERDZE, WAROWNIE
|
|
|
|
WNĘTRZA SCHRONISKA MŁODZIEŻOWEGO NA ZAMKU W LATACH 30. XX WIEKU
|
amek w charakterystycznej XIX-wiecznej romantycznej formie wzniesiony został z łamanego kamienia i wykończony cegłą. Jego dominantę stanowiła smukła prostokątna wieża z platformą widokową, na którą prowadziły wąskie, kręte schody. W ścianach wieży wykuto otwory 'strzelnicze', dodatkowo w ścianie wschodniej wmontowano płytki wykusz. Tuż obok bramy wybudowano drugą z wież, znacznie niższą, nakrytą dachem stożkowym i uzupełnioną o blanki. Pomiędzy nimi znajdował się taras prowadzący z budynku głównego przez późnogotycki portal, pochodzący prawdopodobnie z jednego z kościółków śląskich. Główny dom zamkowy usytuowano w północnej części założenia.
|
ZAMEK OD WSCHODU NA POCZTÓWCE Z 1928 ROKU
|
ajsko położone jest na stromym, granitowo-gnejsowym wzniesieniu prawego brzegu Kwisy w jej przełomowym odcinku między jeziorami Złotnickim i Leśniańskim. Budowla ta ma charakter wtórny, ponieważ jej współczesna forma to przede wszystkim nawiązanie do XIX-wiecznej rekonstrukcji, dla której podłożem były relikty średniowiecznej warowni. Obecnie funkcjonuje w niej obiekt hotelowy na 10-18 osób wynajmowany tylko jako całość, a cena wynajmu co niektórych może przyprawić o zawrót głowy. Niewątpliwie wpływ na reputację tego miejsca miała obecność znanego piosenkarza i kompozytora
Ed Sheerana , który w 2018 roku przebywał przez kilka dni na zamku Rajsko bawiąc z przyjaciółmi podczas prywatnej wizyty w Polsce.
|
FOTOGRAFIE DOKUMENTUJĄCE STAN RUIN PRZED REKONSTRUKCJĄ, 2004
|
amek stoi ukryty w lesie pomiędzi wsiami Zapusta a Bożkowice, nieopodal drogi prowadzącej z Leśnej do Biedrzychowic. Aby się do niego dostać należy przy wjeździe do Zapusty (jadąc od strony Leśnej) skręcić w prawo w drogę wyłożoną betonowymi płytami prowadzącą wprost pod zamkową bramę. W orientacji pomaga niepozorny drogowskaz, którego obecny stan nie przystoi do klasy hotelu. Można tutaj dojść również szlakiem turystycznym wiodącym wzdłuż brzegu jeziora z położonego nieopodal ośrodka wypoczynkowego. (mapa zamków)
|
1. J. Lamparska: Tajemnice, zamki, podziemia, Asia Press 1999
2. R. Strzelewicz: Sztuczny zamek nad jeziorem, Sudety nr 10/2003
3. M. Świeży: Zamki, twierdze, warownie, Foto art. 2002
|
W pobliżu:
Leśna - zamek Czocha, 6 km
Świecie - ruina zamku książęcego XIVw., 9 km
Rząsiny - relikty zamku Podskale XIIIw., 10 km
Proszówka - ruina zamku piastowskiego Gryf XIIIw., 14 km
|
tekst: 2004, 2019
fotografie: 2004, 2019
© Jacek Bednarek
|
|