XVI-WIECZNA WIEŻA TO JEDYNA POZOSTAŁOŚĆ PÓŻNOGOTYCKIEGO ZAMKU

ie zna­my hi­sto­rii po­cząt­ków za­mku żmi­grodz­kie­go. Wie­my je­dy­nie, że po raz pier­wszy wska­za­no go w źró­dłach pi­sa­nych w ro­ku 1296, ale praw­do­po­dob­nie wzmian­ka ta od­no­si­ła się jesz­cze do bu­do­wli o kon­struk­cji dre­wnia­nej. Z 1375 ro­ku po­cho­dzi in­for­ma­cja o cas­trum na­le­żą­cym w tym cza­sie do ksią­żąt o­leś­nic­kich. Po śmie­rci os­tat­nie­go Pia­sta o­leś­nic­kie­go Kon­ra­da Bia­łe­go w 1492 ro­ku mia­sto wraz z wa­row­nią prze­szło w po­sia­da­nie kró­la cze­skie­go Wła­dy­sła­wa Ja­giel­loń­czy­ka, któ­ry wkró­tce po­tem prze­ka­zał je nad­reń­skie­mu fe­u­da­ło­wi Zy­gmun­to­wi Kur­zba­cho­wi. Kurz­ba­cho­wie mie­szka­li w Żmi­gro­dzie do ro­ku 1592. Za cza­sów ko­lej­nych wła­ści­cie­li, ro­dzi­ny von Schaff­gotsch, za­mek był dwu­krot­nie nisz­czo­ny przez po­ża­ry, jed­nak od­bu­do­wa­no go i ufor­ty­fi­ko­wa­no w zgo­dzie z obo­wią­zu­ją­cy­mi wów­czas w ar­chi­tek­tu­rze obron­nej tren­da­mi, dzię­ki cze­mu w okre­sie woj­ny trzy­dzies­to­let­niej przez dwa la­ta sku­tecz­nie o­pie­rał się a­ta­ku­ją­cym go woj­skom szwe­dzkim. W 1642 ro­ku zo­stał jed­nak zdo­by­ty i przez na­stęp­nych o­siem lat słu­żył Szwe­dom za ba­zę wy­pa­do­wą na Śląsk.

ZAMEK W ŻMIGRODZIE NA RYCINACH F. B. WEHRNERA Z POŁOWY XVIII WIEKU, 'TOPOGRAPHIA SILESIAE' 1744-68

d po­ło­wy XVII wie­ku aż do ro­ku 1945 po­sia­dłość na­le­ża­ła do ro­du von Hat­zfeld. W la­tach 1655-57 ów­czes­ny wła­ści­ciel Żmi­gro­du Mel­chior von Hat­zfeld prze­bu­do­wał śre­dnio­wiecz­ną wa­row­nię na o­ka­za­ły ba­ro­ko­wy pa­łac. Po­wsta­nie ma­gna­ckiej re­zy­den­cji przy­czy­ni­ło się do usu­nię­cia sta­rszych bu­dyn­ków i ob­wa­ro­wań, z któ­rych za­cho­wa­no je­dy­nie wie­żę. W 1813 ro­ku go­ści­li w pa­ła­cu: car Ale­ksan­der I, król pru­ski Fry­de­ryk Wil­helm III o­raz po­sło­wie an­giel­scy i au­striac­cy, któ­rzy de­ba­to­wa­li tu­taj nad pla­nem osta­tecz­ne­go u­ni­ces­twie­nia po­tę­gi Na­po­le­o­na. Oka­za­ła re­zy­den­cja znisz­czo­na zo­sta­ła pod­czas dzia­łań wo­jen­nych w 1945 ro­ku i do dziś po­zo­sta­je w ru­inie. XX-wie­cznej kon­ser­wa­cji do­cze­ka­ła się je­dy­nie po­cho­dzą­ca ze sta­re­go za­mku wie­ża.

WIEŻA ZAMKOWA NA WIZERUNKU LEISNERA Z 1794 ROKU

LITOGRAFIA F. PAZELTA Z POŁOWY XIX STULECIA

re­dnio­wiecz­ną wa­row­nię u­sy­tu­owa­no w miej­scu z na­tu­ry obron­nym, wśród ba­gien i ro­zle­wisk rze­ki Ba­ry­czy. By­ło to oto­czo­ne fo­są nie­re­gu­lar­ne za­ło­że­nie ze sto­ją­cą przy pół­no­cnym od­cin­ku mu­rów ba­sztą i bra­mą w czę­ści po­łu­dnio­wej. Ist­nie­ją­ca do dziś ka­mien­no-ce­gla­na wie­ża zbu­do­wa­na zo­sta­ła w ro­ku 1560 z ini­cja­ty­wy Wil­hel­ma von Kurz­ba­cha. By­ła to czte­ro­kon­dy­gna­cyj­na, czwo­ro­bo­czna bu­do­wla z krę­co­ną kla­tką scho­do­wą. W XIX wie­ku zli­kwi­do­wa­no po­kry­wa­ją­cy ją czte­ro­spa­do­wy dach, a w je­go miej­sce do­bu­do­wa­no gór­ne par­tie, oz­da­bia­jąc je ro­man­ty­cznym kre­ne­la­żem.

PAŁAC NA POCZTÓWKACH Z OKRESU 1. WOJNY ŚWIATOWEJ

espół pa­ła­co­wo-zam­ko­wy po­ło­żo­ny jest w pół­no­cnej czę­ści mia­sta, w oto­cze­niu ma­lo­wni­cze­go sta­re­go pa­rku. Obok od­re­stau­ro­wa­nej wie­ży w je­go skład wcho­dzi ru­ina wspo­mnia­ne­go pa­ła­cu, któ­rą na po­czą­tku dru­giej de­ka­dy XXI wie­ku rów­nież pod­da­no re­wi­ta­li­za­cji. Z dwo­rca PKP do za­mku pro­wa­dzi ul. Ko­le­jo­wą, a na­stę­pnie – Po­znań­ską do­brze oz­na­ko­wa­ny szlak tu­ry­sty­czny - doj­ście zaj­mu­je o­ko­ło 25 mi­nut. Wstęp do pa­rku o­czy­wi­ście wo­lny. (ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)

RUINA W TRAKCIE REWITALIZACJI, 2011

W pobliżu:
Sułów - pozostałości zamku książęcego XIVw., 23 km
Wołów - zamek książęcy XIVw., przebudowany, 27 km
Milicz - ruina zamku książęcego XIV/XIXw., 31 km

tekst: 2002
fotografie: 2011
© Jacek Bednarek