*** ZAMEK KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH W RAWIE MAZOWIECKIEJ ***


.
STRONA GŁÓWNA
ZA GRANICĄ
GALERIA
MAPY
KONTAKT
SHIRO & BASIA

RAWA MAZOWIECKA

ruina zamku książąt mazowieckich

ZAMEK W RAWIE MAZOWIECKIEJ, WIDOK OD STRONY PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ NA WIEŻĘ GŁÓWNĄ

DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

Z

amek wzniósł praw­do­po­dob­nie Sie­mo­wit III w ce­lu wzmoc­nie­nia ob­ron­noś­ci po­łud­nio­wo-za­chod­nie­go od­cin­ka po­gra­ni­cza księs­twa ma­zo­wiec­kie­go. Przy­pi­sa­nie tej fun­da­cji księ­ciu wy­ni­ka z prze­sła­nek his­to­rycz­no-ar­chi­tek­to­nicz­nych, ale tak­że z za­pis­ków kro­ni­ka­rza Ja­na z Czarn­ko­wa. Nie­któ­rzy hi­sto­ry­cy za pod­sta­wo­we źród­ło przyj­mu­ją jed­nak kro­ni­ki Ja­na Dłu­go­sza, wed­ług któ­re­go bu­dow­ni­czym wa­row­ni był Ka­zi­mierz Wiel­ki. Niez­na­na jest rów­nież do­kład­na da­ta roz­po­czę­cia prac bu­dow­la­nych tej naj­da­lej wy­su­nię­tej na za­chód bu­dow­li ob­ron­nej Ma­zow­sza; wia­do­mo je­dy­nie, że za­sad­ni­czą for­mę za­ło­że­nie u­zys­ka­ło w os­tat­niej kwar­cie XIV stu­le­cia. W po­cząt­ko­wym o­kre­sie funk­cjo­no­wa­nia mias­to wraz z go­tyc­kim zam­kiem wcho­dzi­ły w skład księst­wa czer­skie­go, nas­tęp­nie płoc­kie­go, a od po­ło­wy XV wie­ku sta­no­wi­ły sie­dzi­bę sa­mo­dziel­ne­go księst­wa raw­skie­go. W 1462 ro­ku, po śmier­ci os­tat­nie­go przed­sta­wi­cie­la tu­tej­szej li­nii Pias­tów, Wła­dys­ła­wa II, księ­stwo raw­skie przy­łą­czo­ne zos­ta­ło do Kró­lest­wa Pol­skie­go. W tym czasie na zam­ku goś­cił Ka­zi­mierz Ja­giel­loń­czyk, a Ra­wa Ma­zo­wiec­ka zos­ta­ła sto­li­cą wo­je­wódz­twa i z cza­sem wy­ros­ła na jed­no z naj­więk­szych miast w re­gio­nie. W ro­ku 1507 bu­dow­lę znisz­czył wiel­ki po­żar, ale już dwa la­ta póź­niej roz­po­czął się trwa­ją­cy o­ko­ło de­ka­dę i kosz­tu­ją­cy 130 flo­re­nów re­mont po­łą­czo­ny z mo­der­ni­za­cją wa­row­ni, w wy­ni­ku któ­rej pod­wyż­szo­no mu­ry ob­wo­do­we wraz z wie­żą. Ca­łe za­ło­że­nie do­dat­ko­wo u­for­ty­fi­ko­wa­no i przys­to­so­wa­no do po­trzeb u­ży­cia bro­ni pal­nej.



WIEŻA ZAMKOWA NA LITOGRAFII K. STRONCZYŃSKIEGO,
"KAZIMIERZA STRONCZYŃSKIEGO OPISY I WIDOKI W KRÓLESTWIE POLSKIM 1844-1855"

I

nten­syw­ny roz­wój tech­nik wo­jen­nych spra­wił, że w po­ło­wie XVI wie­ku za­mek u­tra­cił zna­cze­nie stra­te­gic­zne ja­ko wa­row­nia ob­ron­na i stał się miej­scem 'od­o­so­bnie­nia' dla co zna­mie­nit­szych więź­niów. Wię­zio­no w Ra­wie m.in. ar­cy­bis­ku­pa Ry­gi Krzysz­to­fa Me­klem­bur­skie­go, Ka­ro­la Gyl­len­hie­ma - nie­ślub­ne­go sy­na wład­cy Szwe­cji Ka­ro­la IX, jed­ne­go z naj­wyż­szych ran­gą do­wód­ców szwedz­kich Ja­ku­ba Pon­tu­sa de la Gar­die, czy hos­po­da­ra moł­daw­skie­go Iwa­na Pod­ko­wę. Za spra­wą kró­la Zyg­mun­ta Au­gus­ta od 1563 ro­ku na zam­ku był skła­da­ny i prze­cho­wy­wa­ny po­da­tek kwar­cia­ny, od­bie­ra­ny ze sta­rostw i kró­lew­szczyzn, a przez­na­czo­ny na utrzy­ma­nie woj­ska. W po­ło­wie XVII stu­le­cia bez więk­sze­go o­po­ru zdo­by­ły go i za­ję­ły od­dzia­ły szwedz­kie. Po wyj­ściu Szwe­dów z Ra­wy moc­no zde­was­to­wa­ny i częś­cio­wo o­pusz­czo­ny ob­iekt nisz­czał, a w XVIII wie­ku był już ru­i­ną. W ro­ku 1776 sejm zna­lazł wpraw­dzie środ­ki na je­go od­bu­do­wę, któ­rej pod­jął się miej­sco­wy sta­ros­ta Fe­liks Lanc­ko­roń­ski - mu­sia­ła być o­na jed­nak bar­dzo po­wierz­chow­na, bo­wiem już w 1794 ro­ku za­mek os­ta­tecz­nie o­pu­sto­szał. Na po­le­ce­nie władz prus­kich, wła­da­ją­cych mia­stem w la­tach 1795-1806, roz­po­czę­to roz­biór­kę ca­łe­go za­ło­że­nia z przez­na­cze­niem na po­zys­ka­nie ma­ter­ia­łu bu­dow­la­ne­go dla in­we­sty­cji miej­skich. Przer­wa­no ją w ro­ku 1820 po ut­wo­rze­niu Kró­lest­wa Pol­skie­go, jed­nak wte­dy mu­rów zam­ku właś­ci­wie już nie by­ło. Po­zos­ta­ła tyl­ko wol­no sto­ją­ca wie­ża, któ­ra w 1859 ule­gła roz­leg­łym usz­ko­dze­niom w wy­ni­ku u­de­rze­nia pio­ru­na. Dal­sze dzie­je zam­ku zwią­za­ne są z pra­ca­mi kon­ser­wa­tor­ski­mi pro­wa­dzo­ny­mi w la­tach 1954-58 - w tym okre­sie na­pra­wio­no oś­mio­bocz­ną wie­żę, od­two­rzo­no frag­ment mu­rów kur­ty­no­wych o­raz od­sło­nię­to za­rys fun­da­men­tów. Zre­konst­ru­o­wa­ny frag­ment go­tyc­kiej wa­row­ni peł­ni od te­go cza­su funk­cje mu­ze­al­ne.



RYSUNKI PODBIELSKIEGO I ANDRIOLLEGO Z WIDOKIEM WIEŻY ZAMKU RAWSKIEGO, 2. POŁOWA XIX WIEKU


Jedna z legend dotyczących zamku w Rawie opowiada o tragedii, jaka wy­da­rzy­ła się na dwo­rze księ­cia Sie­mo­wi­ta III. Po śmier­ci pierw­szej żo­ny, księż­nicz­ki o­paw­skiej, Sie­mo­wit o­że­nił się z księż­nicz­ką ziem­bic­ką Lud­mi­łą. Po­cząt­ko­wo pa­ra ksią­żę­ca ży­ła w zgo­dzie, a Lud­mi­ła u­ro­dzi­ła mę­żo­wi dwóch sy­nów. Póź­niej jed­nak ksi­ążę pod wpły­wem "życz­li­wych" po­czął po­dej­rze­wać ją o wia­ro­łom­stwo mał­żeń­skie. Od po­dej­rzeń do os­kar­żeń dro­ga krót­ka i kie­dy Lud­mi­ła u­ro­dzi­ła ko­lej­ne dziec­ko, roz­ka­zał swym za­usz­ni­kom ją za­bić, a bli­żej niez­na­ne­go męż­czyz­nę, po­dej­rza­ne­go o kon­tak­ty z księż­ną, uwię­zić na te­re­nie Prus, by nas­tęp­nie włó­czyć koń­mi i po­wie­sić. Sy­na Lud­mi­ły, któ­ry o­trzy­mał imię Hen­ryk, od­dał Sie­mo­wit na wy­cho­wa­nie u­bo­giej miej­sco­wej ko­bie­cie. Gdy dziec­ko mia­ło trzy lat­ka, cór­ka Sie­mo­wi­ta II Mał­go­rza­ta, wów­czas już żo­na Kaź­ka Szcze­ciń­skie­go, wys­ła­ła na Ma­zow­sze dwóch kon­nych, któ­rzy no­cą u­pro­wa­dzi­li chłop­ca. Kie­dy mło­dy Hen­ryk do­rósł, Mał­go­rza­ta wys­ła­ła go na dwór o­krut­ne­go ta­ty; po­do­bień­stwo Hen­ry­ka do Sie­mo­wi­ta spra­wi­ło, że ten wyz­był się wszel­kich wąt­pli­woś­ci co do sweg­o oj­cos­twa. Oto­czył Hen­ry­ka wiel­ką mi­łoś­cią i po­le­cił da­lej kształ­cić, przez­na­cza­jąc go do sta­nu du­chow­ne­go i od­da­jąc część swych po­siad­łoś­ci. Ca­łą his­to­rię na­głoś­nił nie­przy­chyl­ny księ­ciu Jan­ko z Czarn­ko­wa, wi­dząc w nim mor­der­cę żo­ny, wys­tęp­ni­ka i łu­pież­cę.

Okrut­na his­to­ria z księst­wa raw­skie­go od­bi­ła się sze­ro­kim e­chem nie tyl­ko na Ma­zow­szu, w Ko­ro­nie, ale tak­że w An­glii. Ist­nie­je hi­po­te­za, że Sha­ke­spe­are'ow­ska Zi­mo­wa o­po­wieść o­par­ta jest na mo­ty­wach za­czerp­nię­tych z tych właś­nie tra­gicz­nych wy­da­rzeń. Praw­do­po­dob­nie słyn­ny po­e­ta pi­sząc swój dra­mat o­pie­rał się na o­po­wieś­ci Ro­ber­ta Green'a, w ca­łoś­ci poś­wię­co­nej ma­zo­wiec­kiej le­gen­dzie. W utwo­rze Sha­kes­pe­are'a dost­rzec moż­na pew­ne zmia­ny w sto­sun­ku do wer­sji o­ry­gi­nal­nej. Dra­mat roz­wi­ja się nie na Ma­zow­szu, ale na Sy­cy­lii, a por­wa­ne dziec­ko zmie­ni­ło płeć. Prze­bieg zda­rzeń po­zos­tał jed­nak nie­na­ru­szo­ny.

na podstawie książki Agnieszki i Roberta Sypków Zamki i warownie ziemi mazowieckiej


POCZTÓWKA Z CZASÓW I WOJNY ŚWIATOWEJ

PANORAMA MIASTA Z BASZTĄ ZAMKOWĄ W TLE, NA PIERWSZYM PLANIE KOSCIÓŁ PW. NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NMP, 1920


DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

Z

a­mek pos­ta­wio­no na sztucz­nie u­sy­pa­nym wznie­sie­niu, na pla­nie re­gu­lar­ne­go czwo­ro­bo­ku o wy­mia­rach 64x66 met­rów. Wzdłuż pół­noc­nej kur­ty­ny mu­rów u­sy­tu­o­wa­no re­pre­zen­ta­cyj­ny pa­łac ksią­żę­cy, ob­szer­ny, jed­no­trak­to­wy i dwu­kon­dyg­na­cyj­ny bu­dy­nek, w któ­rym mieś­ci­ły się po­ko­je miesz­kal­ne, apar­ta­men­ty goś­cin­ne, skar­biec i praw­do­po­dob­nie ka­pli­ca. W po­łud­nio­wo-za­chod­niej częś­ci za­ło­że­nia wzno­si­ła się ok­to­go­nal­na wie­ża głów­na peł­nią­ca funk­cję wię­zie­nia i os­ła­nia­ją­ca po­dej­ście do bra­my. Za­bu­do­wę dzie­dziń­ca sta­no­wi­ły drew­nia­ne o­biek­ty miesz­kal­no-gos­po­dar­cze o­raz nie­wiel­ki mu­ro­wa­ny dom sto­ją­cy mię­dzy bra­mą a na­roż­ni­kiem po­łud­nio­wo-wschod­nim. Ca­łość o­ta­czał wy­so­ki, 10-met­ro­wy mur, wznie­sio­ny na ka­mien­nym fun­da­men­cie i nad­bu­do­wa­ny ceg­łą, któ­re­go gór­ne par­tie wień­czył kry­ty ga­nek dla stra­ży. Czwo­ro­bocz­ną trzy­kon­dyg­na­cyj­ną wie­żę bram­ną, po­prze­dzo­ną roz­bu­do­wa­nym w póź­niej­szej fa­zie przed­bra­miem, pos­ta­wio­no w cen­tral­nej częś­ci kur­ty­ny po­łud­nio­wej, na­prze­ciw­ko pa­ła­cu. Pro­wa­dził do niej drew­nia­ny most zwo­dzo­ny prze­rzu­co­ny nad o­ta­cza­ją­cą ca­ły zes­pół ob­ron­ny fo­są.




REKONSTRUKCJA ZAMKU ŚREDNIOWIECZNEGO WG J. SALMA



PLAN RUIN WG B. GUERQUINA


DZIEJE ZAMKU

OPIS ZAMKU

ZWIEDZANIE

D

o na­szych cza­sów z zam­ku po­zos­tał je­dy­nie nie­wiel­ki wy­cin­ek ob­wo­du zew­nętrz­ne­go mu­rów, na któ­ry skła­da­ją się sta­ran­nie zre­kon­stru­o­wa­ne: wie­ża głów­na z cha­rak­te­ry­stycz­nym wy­ku­szem ustę­po­wym o­raz krót­kie od­cin­ki mu­rów po­łud­nio­we­go i za­chod­nie­go. Za­cho­wa­ny jest wpraw­dzie ca­ły ob­wód mu­ru zew­nętrz­ne­go wa­row­ni, ale je­go naj­wyż­sze frag­men­ty nie przek­ra­cza­ją o­bec­nie dwóch me­trów wy­so­koś­ci. W wie­ży mieś­ci się nie­wiel­ka eks­po­zy­cja poś­wię­co­na his­to­rii mias­ta i wa­row­ni, sta­no­wią­ca od­dział Mu­ze­um Zie­mi Raw­skiej, któ­rej głów­na sie­dzi­ba znaj­du­je się w dwor­ku przy uli­cy Ło­wic­kiej 26. Wstęp na te­ren ru­in wol­ny, do mu­ze­um - płat­ny (wie­ża otwar­ta tyl­ko la­tem i tyl­ko w week­en­dy, 2021).


Muzeum Ziemi Rawskiej
ul. Łowicka 26, 96-200 Rawa Mazowiecka
tel.: 781 700 503
e-mail: muzeumziemirawskiej@tlen.pl

Godziny otwarcia / Ceny biletów






DOJAZD

P

ozos­ta­łoś­ci zam­ku znaj­du­ją się o­ko­ło 200 met­rów na pół­noc od his­to­rycz­ne­go cen­trum mias­ta, przy ul. Zam­ko­wej, tuż o­bok bo­is­ka pił­kar­skie­go. Do Ra­wy Ma­zo­wiec­kiej ko­lej nie do­cie­ra, po­zos­ta­je więc ko­mu­ni­ka­cja au­to­bu­so­wa lub tran­sport włas­ny. Sa­mo­chód za­par­ko­wać moż­na tuż pod mu­ra­mi wa­row­ni, przy ul. Zam­ko­wej. (ma­pa zam­ków wo­je­wódz­twa)






W pobliżu:
Inowłódz - ruina zamku królewskiego z XIV w., 28 km
Ujazd - relikty zamku rycerskiego z XV w., ob. pałac, 35 km




POWRÓT
STRONA GŁÓWNA

tekst: 2003
fotografie: 2010
© Jacek Bednarek