CASTELLO DI GRADARA, WIDOK OD POŁUDNIA

DZIEJE ZAMKU

STAN OBECNY

DOJAZD

Z

amek Gradara to średniowieczna twierdza o­to­czo­na dwie­ma li­nia­mi u­moc­nień, z któ­rych ze­wnęt­rzna roz­cią­ga się na im­po­nu­ją­cą dłu­gość pra­wie 800 me­trów. Jej o­sta­te­czna for­ma u­kształ­to­wa­na zo­sta­ła po­mię­dzy XII a XV wie­kiem, gdy swo­ją sie­dzi­bę mia­ły tu­taj po­tęż­ne ro­dy Ma­la­te­sta, Sfor­za, Bor­gia i Del­la Ro­ve­re. Pier­wszą bu­do­wlą na zam­ku był ma­syw­ny don­żon, wznie­sio­ny o­ko­ło 1150 ro­ku z po­le­ce­nia Pie­tro i Ri­dol­fo De Gri­fo, uzur­pu­ją­cych so­bie pra­wo do ziem w gmi­nie Pe­sa­ro. W po­ło­wie XIII wie­ku ro­dzi­na De Gri­fo po­pa­dła w nie­ła­skę pa­pie­ża tra­cąc Gra­da­rę, a wraz z nią za­mek, któ­ry w po­sia­da­nie ob­jął głów­no­do­wo­dzą­cy ar­mii Gwel­fów (stron­nic­twa po­li­tycz­ne­go sprzy­ja­ją­ce­go Pań­stwu Koś­ciel­ne­mu) Ma­la­te­sta da Ve­ruc­chio, za­ło­ży­ciel słyn­ne­go wło­skie­go ro­du a­ry­sto­kra­tycz­ne­go Ma­la­te­stów, pa­nów Ri­mi­ni, Pe­sa­ro i Ce­se­ny.

JEDEN Z HISTORYCZNYCH (?) WIDOKÓW GRADARY

W

1445 roku Galeazzo Malatesta zde­cy­do­wał się na sprze­daż wa­ro­wni Fran­cisz­ko­wi Sfor­za za kwo­tę 20 000 zło­tych flo­re­nów, ale kie­dy ten przy­był do Gra­da­ry, od­mó­wio­no mu pra­wa wej­ścia do zam­ku, a tak­że zwro­tu pie­nię­dzy. W kon­se­kwen­cji u­ra­żo­ny Sfor­za w 1446 na­je­chał za­mek i oble­gał go przez po­nad czter­dzie­ści dni, ale osta­te­cznie, z po­wo­du złej po­go­dy i przy­by­cia od­sie­czy zmu­szo­ny zo­stał zwi­nąć o­blę­że­nie i mia­sto po­zo­sta­ło w rę­kach Ga­le­az­zo. Do­mi­na­cja Ma­la­te­stów w Gra­da­rze za­koń­czy­ła się w ro­ku 1463, gdy eks­ko­mu­ni­ko­wa­ny przez pa­pie­ża Piu­sa II Si­gi­smon­do Pan­dol­fo wszedł w kon­flikt z in­nym po­tęż­nym a­ry­sto­kra­tą te­go cza­su, księ­ciem Ur­bi­no Fe­de­ri­co da Mon­te­fel­tro, któ­ry na­je­chał i za­jął w imie­niu Koś­cio­ła tę pięk­ną wa­ro­wnię. Zwaś­nio­ne ro­dy po­go­dzi­li Sfor­zo­wie z Pe­sa­ro, przej­mu­jąc w dru­giej po­ło­wie XV wie­ku kon­tro­lę nad mia­stem. W XVII stu­le­ciu Roc­ca prze­szła pod bez­po­śre­dni nad­zór le­ga­tów pa­pies­kich i od­tąd za­czął się jej po­wol­ny u­pa­dek. Naj­więk­szych znisz­czeń do­zna­ła jed­nak w wy­ni­ku po­tęż­ne­go trzę­sie­nia zie­mi, ja­kie na­wie­dzi­ło mia­ste­czko na po­cząt­ku XX wie­ku. Obec­ny wy­gląd za­mek za­wdzię­cza rzym­skie­mu in­ży­nie­ro­wi Um­ber­to Zan­vet­to­rie­mu, któ­ry w 1920 ro­ku ku­pił ru­inę za trzy mil­io­ny li­rów, a na­stęp­nie sfi­nan­so­wał jej peł­ną re­kon­stru­kcję.

ZAMEK GRADARA NA PRZEDWOJENNYCH POCZTÓWKACH

W

ysokie na trzydzieści metrów krenelowane mury zam­ku by­ły sce­ną wie­lu in­tryg, zgub­nych ro­man­sów i waż­nych wy­da­rzeń po­li­tycz­nych: to właś­nie tu­taj naj­wy­bit­niej­sze ro­dy a­ry­sto­kra­ty­czne re­gio­nu po­sta­no­wi­ły w śre­dnio­wie­czu wal­czyć z pa­pies­twem. Jed­no z tra­gicz­nych wy­da­rzeń do­ty­czą­cych his­to­rii Gra­da­ry na­gło­śnił Dan­te Ali­ghie­ri w jed­nym z naj­słyn­niej­szych epi­zo­dów dan­tej­skie­go Pie­kła wcho­dzą­ce­go w skład Bos­kiej Ko­me­dii. Je­go pre­lu­dium sta­no­wił ślub naj­star­sze­go sy­na Ma­la­te­sty da Ver­ru­chio, nie­zbyt u­ro­dzi­we­go, w do­dat­ku ku­la­we­go i gar­ba­te­go Gio­van­nie­go, z włos­ką szlach­cian­ką Fran­ce­scą da Po­len­ta. Oj­ciec Fran­ce­sci, oba­wia­jąc się, iż nie ze­chce ona wyjść za brzyd­kie­go dzie­dzi­ca ro­do­wej for­tu­ny, wy­słał przed oł­tarz je­go bra­ta, przy­stoj­ne­go Pa­olo, mę­ża i oj­ca dwój­ki dzie­ci. Fran­ce­sca, prze­ko­na­na, że to jest jej przy­szły mąż, za­ko­cha­ła się w nim, co do­pro­wa­dzi­ło do ro­man­su mię­dzy o­boj­giem, przer­wa­ne­go śmier­cią ko­chan­ków z rąk za­zdro­sne­go Gio­van­nie­go.

RZUT PERSPEKTYWICZNY ZAMKU

GRADARA Z LOTU PTAKA, ŹRÓDŁO: it.wikipedia.org

DZIEJE ZAMKU

STAN OBECNY

DOJAZD

D

ziś w dawnej warowni Malatestów mieści się pry­wat­ne mu­ze­um z ko­lek­cją an­ty­ków, his­to­rycz­nych stro­jów i śre­dnio­wiecz­ne­go u­zbro­je­nia. Stąd pro­wa­dzą rów­nież ciąg­ną­ce się pod mias­tecz­kiem tu­fo­we jas­ki­nie, któ­rych część u­do­stęp­nio­no dla ru­chu tu­ry­sty­czne­go. Za­mek jest zde­cy­do­wa­nie wart od­wie­dze­nia. Nie­ste­ty, pod­czas mo­jej wi­zy­ty w Gra­da­ra stał on zam­knię­ty z po­wo­du pod­sy­ca­nej przez me­dia i rzą­dy świa­to­we psy­cho­zy stra­chu przed epic­ką gry­pą.

WIDOK Z VIA MANCINI NA POŁUDNIOWY ODCINEK UMOCNIEŃ MIEJSKICH

ŚREDNIOWIECZNE MURY MIEJSKIE W CAŁEJ OKAZAŁOŚCI, PARCHEGGIO CASTELLO DI GRADARA

PRZY VIA UMBERTO I, GŁÓWNEJ ULICY W ZABYTKOWEJ CZĘŚCI MIASTECZKA

DOJAZD

Z

amek wznosi się na szczycie wzgó­rza z wi­do­kiem na zie­lo­ną do­li­nę Mar­che i gra­ni­czą­cy z nią re­gion Emi­lia-Ro­ma­gna. Gó­ru­je on nad uro­czym ma­leń­kim mias­tecz­kiem, któ­re­go głów­ny ciąg ko­mu­ni­ka­cyj­ny sta­no­wi jed­no­cześ­nie naj­krót­szą dro­gę do bra­my zam­ko­wej. Sa­mo­chód par­ku­je­my po­za mu­ra­mi miej­ski­mi, przy Par­cheg­gio Cas­tel­lo di Gra­da­ra.

W DRODZE DO ZAMKU (ZAMKNIĘTEGO, JAK POŁOWA RESTAURACJI W MIEŚCIE)

W MALOWNICZYCH ULICZKACH GRADARY

TUTAJ NAWET SIEDZIBA BANKU WYGLĄDA JAK Z INNEJ EPOKI

źródło:
pl.wikipedia.org, www.gradara.org, www.italianways.com, www.e-borghi.com

tekst: 2020
fotografie: 2020
© Jacek Bednarek