amki. Perły Średniowiecza. Hermetyczni świadkowie przeszłości, romantyczne i pełne tajemnic, od dawien dawna przyciągały ludzki wzrok i rozbudzały emocje. Niezależnie od tego, czy wznosiły się na niedostępnych wzgórzach, czy też rysowały na nizinnych łąkach wśród błot lub rozlewisk rzecznych, niezmiennie oddziaływały na ludzką wyobraźnię. Jednych wprowadzały w świat irracjonalny, tak odmienny od codziennego i uporządkowanego życia zwyczajnych ludzi. Innym nasuwały wspomnienia świetności zwalonych murów i gmachów zamkowych, które były ongiś czy to potężnymi twierdzami królewskimi, czy też siedzibami znakomitych rodów rycerskich historycznej Polski.
D
ziś budowle te stanowią materialną spuściznę architektury, dowód bogactwa czasów dawnych, powód do wielkiej dumy. Nierzadko zrujnowane, opuszczone, funkcjonalnie nieprzydatne pełnią obecnie rolę niekwestionowanych wyróżników krajobrazu kulturowego, kotwic pamięci umacniających poczucie tożsamości lokalnej, regionalnej, narodowej. Niektóre z owych wspaniałych pamiątek przeszłości objęte zostały troskliwą opieką Państwa Polskiego lub jego obywateli, niektóre żywo istnieją w świadomości milionów, stają się celem wycieczek tysięcy i symbolem, bez którego trudno byłoby wyobrazić sobie historyczny obraz naszego kraju. Inne miały mniej szczęścia. Pozbawione opieki, wstydliwie ukryte wśród zieleni starych założeń parkowych i ogrodów stoją zniszczone i zapomniane, zazdrośnie strzegąc tajemnic, których niewielu z nas miało okazję poznać.
ogaty w literaturę zamkową rynek wydawniczy oraz pojawiające się w sieci jak grzyby po deszczu liczne strony internetowe i publikacje świadczą o dużym zainteresowaniu społecznym tego typu tematyką. Nie dziwi mnie to. Zamki i ich ruiny przestały już być domeną historyków architektury czy grupki niepoprawnych zapaleńców. Dzisiaj zajmują eksponowane miejsca na mapach i w przewodnikach, stając się celem pielgrzymek coraz liczniejszej rzeszy turystów odkrywających na nowo uroki pięknych polskich krajobrazów.
O
pracowując materiały dla tej strony pragnąłem wyjść naprzeciw ich oczekiwaniom. Nie chcę jednak powielać rozwiązań już istniejących — zrywając z powszechnym schematem traktującym temat w sposób encyklopedyczny i wymagającym od czytelnika przygotowania z danej dziedziny chcę połączyć dbałość o zachowanie prawdy historycznej z niezmiernie ważną dla zrozumienia ze strony szerokiej grupy odbiorców funkcjonalnością, by publikowana tutaj treść pozwoliła spełnić oczekiwania czytelnika w różnym wieku, niezależnie od jego wiedzy i wykształcenia. Tworząc ten serwis poniekąd czuję się odpowiedzialny za kształtowanie postaw i rozwój świadomości historycznej.
Z
apewniam, że nie znajdziesz tu, drogi użytkowniku, bezmyślnie skopiowanych książek. Z literatury oczywiście korzystałem, bez niej ta strona nigdy by nie powstała, zawarte w wielu publikacjach treści starałem się jednak wzbogacić nabytą doświadczeniem informacją. Obok faktów historycznych, krótkich biografii i podstaw z zakresu szeroko pojętej architektury zdecydowałem się również z lepszym lub nieco gorszym skutkiem przedstawić sytuację obecną zamków, stan prawny, możliwości ich zwiedzania, ciekawostki, legendy i dodatkowe atrakcje lub ich brak, a także skrótowy opis dotarcia na miejsce. Każdy z ujętych na tej stronie zamków odwiedziłem osobiście przynajmniej jeden raz, co powinno gwarantować zadowalający poziom wiarygodności, choć oczywiście nikt nie jest nieomylny. Gdy trafisz na błąd lub przekłamanie, proszę o ludzką wyrozumiałość — ja również mam prawo się pomylić.
N
a koniec chciałbym wyraźnie zaznaczyć, że wszystkie opisy zamieszczone na stronie zamkipolskie.pl przedstawione zostały w sposób subiektywny i w żadnym wypadku nie mają charakteru naukowego. Nie jestem historykiem, w szkole z historii miałem zaledwie tróję i nie zamierzam udawać autorytetu. Celem tej publikacji jest zainteresowanie Was tematyką, zachęcenie do zamkowej turystyki oraz — nie ma co tego ukrywać — zaspokojenie własnego ego. Tymczasem serdecznie zapraszam do lektury. Konstruktywną krytykę postaram się znieść po męsku. Zwiń
21.05.2023 ... klasztor w Sulejowie
Najstarsza zachowana wzmianka na temat osady Sulugew pochodzi z dokumentu wydanego w 1145 roku, gdzie wymieniona jest ona jako własność książęca z komorą celną obsługującą ruch kupców na szlakach prowadzących z ziemi sandomierskiej do Wielkopolski i znad Morza Bałtyckiego na tereny obecnych Węgier. W latach 70. XII wieku owe włości... więcej
13.05.2023 ... Château du Louvre (Francja)
Château du Louvre powstał wraz z wielkim murem z inicjatywy króla Filipa II Augusta pod koniec XII wieku w celu ochrony największego wówczas miasta w Europie przed zagrożeniem ze strony panujących w Anglii Andegawenów i sprzymierzonego z nimi księstwa Normandii. Ponadto zamek miał pełnić funkcję skarbca królewskiego i archiwum... więcej
27.04.2023 ... zamek w Łęczycy
Najstarsze znane nam centrum łęczyckiego układu osadniczego funkcjonuje już co najmniej od X wieku w bagnistej dolinie rzeki Bzury w granicach dzisiejszej wsi Tum, w rejonie oddalonym o około 3 kilometry na wschód od obecnego miasta. Elementem dominującym jest w nim gród o nazwie Lancicia lub Lantsiza, który przypuszczalnie... więcej
16.04.2023 ... zamek w Pyzdrach
Przypuszczalnie jeszcze przed lokacją miasta (1257), na skarpie w pobliżu rozlewisk Warty i Prosny, funkcjonuje gród warowny strzegący przeprawy przez rzekę i zapewne wykorzystywany również jako centrum administracyjne dla dzielnicy wielkopolskiej. W roku 1253 castrum i założona obok osada przechodzą pod panowanie Bolesława Pobożnego... więcej
9.04.2023 ... zámek Hrubá Skála (Czechy)
Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1353 roku, czyli siedem lat przed najstarszym dokumentem poświadczającym istnienie tu osady o tej samej nazwie. Warownię wzniósł zapewne morawski rycerz Hynek z Valdštejna nazywając ją po prostu Skála (dopiero jakiś czas później otrzymała ona przedrostek Hrubá). Potomkowie fundatora posiadali Skałę... więcej
5.04.2023 ... zamek Książ
Według z jednej z wielu barwnych legend odnoszących się do dziejów zamku Książ pierwszą warownię w tym miejscu wzniósł rycerz o imieniu Funkenstein lub Funkelnde Stein (Iskrzący Kamień). Jeszcze jako młody chłopak w 933 roku miał on podarować księciu saksońskiemu Henrykowi Ptasznikowi worek wykopanego w tutejszym lesie węgla... więcej
11.03.2023 ... Château de Coucy (Francja)
Château de Coucy to francuski zamek w gminie Coucy-le-Château-Auffrique, w Pikardii, zbudowany w XIII wieku i odnowiony przez Eugène Viollet-Duc w wieku XIX. W czasach swojej świetności słynął on z wyjątkowych rozmiarów wieży-donżonu i z właścicieli, którzy za swoją dewizę przyjęli rymowankę: roi ne suis, ne prince ne duc ne comte aussi... więcej
25.02.2023 ... zamek w Uniejowie
Uniejów pojawia się w źródłach historycznych po raz pierwszy w 1136 roku, w bulli papieża Innocentego II, gdzie Villa Unieievo wymieniona zostaje jako jedna ze wsi kasztelani spicymierskiej. Być może w tym czasie funkcjonuje w niej już drewniany dwór arcybiskupów gnieźnieńskich, wzmiankowany w 1242 jako curia sua apud Unyeyow, który w kolejnych wiekach... więcej
12.02.2023 ... zamek w Czchowie
Historia warowni w Czchowie przeplata się z historią miasta i dziś trudno jest ustalić ponad wszelką wątpliwość, czy jako pierwsza powstała w tym miejscu strażnica królewska, a obsługująca ją osada rozwinęła się w ośrodek miejski, czy raczej to może obecność siedzib ludzkich skłoniła fundatora do wystawienia w ich sąsiedztwie murowanego zamku... więcej
29.01.2023 ... zamek Rajsko
Właściwie tak do końca nie wiadomo, jak to naprawdę było z zamkiem Rajsko. Według opinii niektórych historyków średniowieczna warownia w tym miejscu nigdy nie powstała; według innych - wręcz przeciwnie - zamek istniał i funkcjonował jako jedna z granicznych twierdz wchodzących w skład historycznego okręgu Kwisy... więcej
22.01.2023 ... zamek we Wleniu
W rywalizacji o tytuł najstarszego murowanego zamku na współczesnych ziemiach polskich od lat konkurują ze sobą dwie dolnośląskie warownie: Legnica i Wleński Gródek. Według odważnych hipotez niektórych z badaczy starszy jest zamek Wleń, którego początki łączyć można z przybyciem oddziałów cesarskich wspierających... więcej
7.01.2023 ... kościół w Brochowie
Najstarsza wzmianka o wsi Brochów pochodzi z 1113 roku i związana jest z drewnianym kościołem wybudowanym w tym miejscu przypuszczalnie na przełomie XI i XII wieku. W 1331 drewnianą świątynię zastępuje kościół murowany wystawiony przez - jak głosi legenda – rycerza Andrzeja z Dinheim, gościa zakonu krzyżackiego, który miał tutaj przebywać... więcej
1.01.2023 ... cetatea Târgu Mureş (Rumunia)
Ogromny, zajmujący obszar 4 ha kompleks warowny znajduje swoją genezę w niewielkim klasztorze franciszkanów, który w latach 1350-1490 wzniesiony został tutaj w miejscu starszego, drewnianego jeszcze kościoła należącego do zakonu dominikanów. Około roku 1490 ówczesny wojewoda siedmiogrodzki István Báthory nakazał otoczyć klasztor murami... więcej
23.12.2022 ... zamek w Otmęcie
Powszechnie przyjmuje się, że murowany zamek jest wynikiem inicjatywy budowlanej rodu von Stral, właścicieli wsi w latach 1316-1514, choć najstarszy odnaleziony pośród ruin artefakt, jakim jest fragment kafla z datą 1516, wskazywać może na nieco późniejszą jego metrykę. Założenie to przypuszczalnie powstaje w miejscu starszej warowni... więcej
18.12.2022 ... zamek w Płotach
Historia budownictwa obronnego w Płotach sięga XIII wieku, a jej początki związane są z powstaniem w północnej części dzisiejszego miasta drewnianego grodu wzniesionego z wykorzystaniem naturalnych warunków topograficznych i otoczonego częściowo nurtem rzeki Redy, a częściowo wałem z palisadą. Według niektórych badaczy... więcej
3.12.2022 ... Burgruine Griffen (Austria)
Zamek Griffen zbudowany został przez biskupa Eberharda II von Otelingen w pierwszej połowie XII wieku w celu ochrony praw suwerennych biskupstwa Bambergu i szlaku handlowego wiodącego przez przełęcz Griffner Berg. Po raz pierwszy pojawił się on w dokumencie cesarza Fryderyka Barbarossy zatwierdzonym w dniu 14 lutego 1160 roku... więcej
25.11.2022 ... zamek w Żmigrodzie
Najstarsza znana nam informacja źródłowa na temat osady Zunigrod pochodzi z bulli protekcyjnej papieża Hadriana IV wydanej dla biskupstwa wrocławskiego w 1155 roku. Przekaz ów, lakoniczny w treści, nie wnosi jednak nic do naszej wiedzy na temat ewentualnego funkcjonowania w tym czasie grodu obronnego lub zamku... więcej
13.11.2022 ... zamek w Bydlinie
Początki murowanej strażnicy w Bydlinie ze względu na niedostępność źródeł giną w mrokach dziejów, nie można więc dziś jednoznacznie określić, z czyjej inicjatywy ją zbudowano i kiedy to nastąpiło. Najstarszy znany nam dokument wzmiankujący castrum w Bydlinie pochodzi z 1398 roku - w tym czasie stanowi ono ważne ogniwo w systemie obronnym... więcej
10.11.2022 ... cetatea Bologa (Rumunia)
Choć źródła pisane wspominają o zamku dopiero w 1319 roku, prowadzone na terenie ruin badania archeologiczne wykazały istnienie w tym miejscu starszych, drewniano-ziemnych umocnień pochodzących przypuszczalnie z XII wieku. Przywołana wzmianka z 1319 wskazuje szlachcica imieniem Elefánti Dezső jako administratora warowni... więcej
4.11.2022 ... zamek w Zbąszyniu
Przypuszczalnie już w X wieku na piaszczystej wyspie w wąskiej bagnistej dolinie pomiędzy rzeką Obrą i jeziorem Błędno powstaje kasztelański gród o nazwie Zbąsz służący celom administracyjno-sądowym i ochronie ważnej przeprawy przez rzekę na popularnym szlaku komunikacyjnym prowadzącym z Poznania przez Gubin na Łużyce... więcej
23.10.2022 ... biserica fortificată w Belin (Rumunia)
Podczas podróży przez Rumunię pewnego dnia ukazał nam się na horyzoncie majestatyczny gmach dużego kościoła. I choć z bliższej perspektywy kościół ten okazał się znacznie mniejszy, niż sądziliśmy, a efekt owej wielkości potęgowało jego usytuowanie na wzgórzu, to faktem pozostaje, że właśnie oto widzimy największą w całej Rumunii... więcej
17.10.2022 ... zamek w Grudziądzu
Początki krzyżackiego osadnictwa w Grudziądzu sięgają co najmniej roku 1243, gdy po odebraniu biskupowi misyjnemu Christianowi części ziemi chełmińskiej legat papieski przekazuje je na własność Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego. Darowizna ta obejmuje również quondam castrum, czyli drewniany gród... więcej
8.10.2022 ... zamek Sokolec
Trudno dziś jednoznacznie stwierdzić, z czyjej inicjatywy oraz kiedy dokładnie zbudowano zamek Sokolec w Rudawach Janowickich. Jako, że od czasu rozbicia dzielnicowego obszar ten przynależał do książąt wrocławskich, fundację warowni czasami przypisuje się działalności księcia Henryka Brodatego lub jego syna Henryka II Pobożnego... więcej
29.09.2022 ... zamek w Prabutach
W 1236 roku oddziały krzyżackie najeżdżają i palą należącą do plemion pruskich osadę Rezija zajmującą strategiczne położenie na przesmyku pomiędzy jeziorem Liwieniec i (nie istniejącym już) stawem Młyńskim. Doceniając tę znakomitą lokalizację, wkrótce na korzeniu zniszczonego grodu Krzyżacy stawiają drewnianą strażnicę zwaną Resinburg... więcej
18.09.2022 ... zamek w Kole
Najstarsza znana nam wzmianka dotycząca Koła pojawia się w akcie lokacyjnym miasta wystawionym w lipcu 1362 roku przez Kazimierza Wielkiego. Położony na przeciwnym brzegu Warty zamek warowny funkcjonuje tutaj prawdopodobnie już jednak znacznie wcześniej, a jego powstanie łączone jest z inicjatywą budowlaną króla Władysława Łokietka... więcej
11.09.2022 ... zamek w Kamiennej Górze
Zapewne już w drugiej połowie XIII wieku na wzniesieniu przy ujściu rzeki Zadrny do Bobru funkcjonuje niewielka warownia, być może strażnica strzegąca szlaku handlowego z Czech na Śląsk, i dalej do Polski, powstała w wyniku inicjatywy budowlanej jednego z piastowskich książąt świdnicko-jaworskich. Kres istnienia tego założenia... więcej
3.09.2022 ... zamek w Ostródzie
Dokładna data powstania zamku w Ostródzie wciąż pozostaje w sferze hipotez. Zapewne pierwszy ufortyfikowany dwór rycerski, jako siedziba wójta krzyżackiego, funkcjonuje tutaj już co najmniej od 1270 roku. Ta skromna, otoczona palisadą warownia pełni strategiczną rolę, z jednej strony chroniąc południowe granice zdobyczy państwa krzyżackiego... więcej
20.08.2022 ... zamek w Dąbrównie
Malowniczo położone na przesmyku jezior Dąbrowa Wielka i Dąbrowa Mała tereny we wczesnym średniowieczu znajdują się pod panowaniem pruskiego plemienia Sasinów, a w miejscu dzisiejszego Dąbrówna funkcjonuje drewniana pruska osada. Gród ten w drugiej połowie XIII wieku zostaje zdobyty przez Krzyżaków, którzy wykorzystują go odtąd... więcej
13.08.2022 ... zamek w Rabsztynie
Brak przekonywujących dowodów, czy to w postaci znalezisk archeologicznych, czy też w formie zapisów źródłowych, uniemożliwia nam dziś określenie dokładnej metryki zamku rabsztyńskiego i wskazanie osoby jego fundatora. Według popularnej teorii warownia stanowi inicjatywę budowlaną rodu Toporczyków z Morawicy... więcej
31.07.2022 ... pałac w Ołdrzychowicach Kłodzkich
Osada przy szlaku handlowym zwanym Drogą Solną prowadzącym z Czech do Krakowa powstaje w tym miejscu prawdopodobnie już w XII wieku, ale najstarsza wzmianka na jej temat pochodzi dopiero z roku 1327, kiedy to pojawia się ona w dokumentach jako Ulrici Villa. Pierwszym znanym nam właścicielem wsi jest Hanke Knoblauchsdorf... więcej
Pierwsza wzmianka o tym miejscu znalazła się w dokumencie z 860 roku, kiedy to wnuk Karola Wielkiego, król Ludwik II niemiecki przekazał posiadłość ad Friesah arcybiskupowi salzburskiemu Adalwinowi. Zamek na górze Petersberg, co w tłumaczeniu oznacza Góra Piotra, pojawił się znacznie później – przypuszczalnie w latach 70. XI wieku... więcej
15.07.2022 ... Burgruine Gmünd (Austria)
Teren wokół Gmünd należał pierwotnie do hrabiów Lurn, od których drogą darowizny przeszedł na własność diecezji salzburskiej, będąc odtąd stałym punktem spornym pomiędzy hr. Görz i Salzburga. Możliwe, że romański zamek został zbudowany w tym miejscu już w drugiej połowie XII wieku, a jego zadaniem mogło być zabezpieczenie dóbr arcybiskupstwa... więcej
5.07.2022 ... zamek w Świebodzinie
Zamek w Świebodzinie zostaje wzniesiony pod koniec XIII lub na początku XIV wieku przez nieznanego fundatora, być może w związku z przeprowadzoną lokacją miasta. Z 1329 pochodzi pierwsza wzmianka o warowni wymieniająca civitas ad castrum Swibzin jako własność księcia żagańskiego Henryka IV. Od 1333 roku miasto wraz z zamkiem... więcej
25.06.2022 ... zamek w Wojnowicach
W granicach średniowiecznej wsi Wonowicz już w XIV stulecia funkcjonuje ufortyfikowana siedziba rycerska, wzniesiona być może przez Johanna Skoppa, od roku 1351 dzierżawcę dóbr wojnowickich, lub przez wcześniejszych właścicieli tych ziem – braci Tyl i Bertholda von Zindal. Ta niewielka warownia posiada przypuszczalnie formę prostej, dwupiętrowej wieży... więcej
16.06.2022 ... zamek w Kwidzynie
Najstarszą krzyżacką budowlą obronną na tych terenach była drewniana strażnica, zwana St. Marienwerder lub Insula Sancte Marie, założona w okolicach dzisiejszej Nowej Wsi Kwidzyńskiej po 1233, wkrótce po rozpoczęciu przez Krzyżaków krucjat skierowanych przeciwko pogańskiej Pomezanii. Fortyfikacje tej warowni nie opierają się jednak... więcej
5.06.2022 ... zamek w Sochaczewie
Historia budownictwa obronnego na terenie dzisiejszego Sochaczewa sięga zapewne XII wieku, kiedy to na polodowcowej skarpie rzecznej w południowej części miejscowości wzniesiony zostaje drewniano-ziemny gród. Zapewne pełni on funkcję stolicy kasztelani, jednego z głównych ośrodków administracji państwowej w dzielnicy mazowieckiej... więcej
26.05.2022 ... klasztor w Starym Sączu
W drugiej połowie XIII wieku centrum administracyjne i gospodarcze Sądecczyzny stanowi nie (tak jak obecnie) Nowy, lecz Stary Sącz, miasto założone w 1257 roku przez księżną krakowską i sandomierską Kingę z królewskiej dynastii Arpadów, która osadę tę otrzymała wraz z całą kasztelanią sądecką od swego męża Bolesława V Wstydliwego... więcej
14.05.2022 ... zamek w Oporowie
Najstarsza uchwytna źródłowo wzmianka o Oporowie pochodzi z roku 1363. Wymienia ona Bogusława z Oporowa herbu Sulima, kanonika gnieźnieńskiego i archidiakona, właściciela drewnianego dworu wzniesionego przypuszczalnie w pierwszej połowie XIV wieku przez jego ojca Stefana z Oporowa. Po śmierci Bogusława dobra oporowskie otrzymuje... więcej
3.05.2022 ... zamek w Sant'Agata Feltria (Włochy)
Malownicza Rocca Fregoso, zwana również Twierdzą Bajek, wznosi się na wysokim klifie skalnym pełniąc zaszczytną funkcję reprezentacyjnego elementu architektury maleńkiego miasteczka Sant'Agata Feltria we wschodnich Apeninach. Pierwszy jej zalążek zbudowany został w X wieku na zlecenie rodziny Cavalca, hrabiów Bertinoroi... więcej
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie, publikowanie i rozpowszechnianie jako swoje własne materiałów autorskich zamieszczonych na tej stronie bez wcześniejszej zgody zabronione.
Podstawa: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994r.
W 2023 roku liczba odsłon - 389 206, całkowita liczba odwiedzin na stronie - 15 072 206(statystyki strony)