ZAMEK W ZŁOTORII - WIDOK Z DROGI PROWADZĄCEJ DO TORUNIA

a­mek w Zło­to­rii zbu­do­wał w po­ło­wie XIV wie­ku Ka­zi­mierz Wiel­ki ja­ko jed­ną z twierdz bro­nią­cych pol­skiej gra­ni­cy z Państ­wem Krzy­ża­ckim. Po je­go śmier­ci wa­row­nia tra­fi­ła w rę­ce kró­lew­skie­go fa­wo­ry­ta, wnu­ka Ka­zi­mie­rza - Kaź­ka Słup­skie­go, a nie­dłu­go po­tem, w ro­ku 1373 na­je­chał ją i za­jął ksi­ążę gniew­kow­ski Wła­dys­ław Bia­ły - ko­lej­ny z pre­ten­den­tów do pol­skie­go tro­nu. Fa­wo­ry­zo­wa­ny przez Jan­ka z Czarn­ko­wa ksią­żę za­mek zdo­był nie si­łą, lecz pod­stę­pem. Poj­mał on bo­wiem ów­czes­ne­go bur­gra­bię Mi­ko­ła­ja Ru­mi­ka i wraz z wys­tra­szo­nym za­kład­ni­kiem spo­koj­nie prze­kro­czył bra­my kró­lew­skiej re­zy­den­cji. W ce­lu od­zys­ka­nia swej włas­noś­ci Kaź­ko wraz ze sta­ros­tą wiel­ko­pol­skim Sę­dzi­wo­jem z Szu­bi­na pod­jął w 1377 ro­ku sku­tecz­ną pró­bę od­bi­cia zam­ku, zmarł on jed­nak wkrót­ce w wy­ni­ku od­nie­sio­nych w bit­wie ran.

ZŁOTORIA, RUINA ZAMKU

la­tach 1379-1392 Zło­to­rię ja­ko len­no trzy­mał Wła­dys­ław O­pol­czyk, któ­ry póź­niej sprze­dał ją Krzy­ża­kom za 50 ty­się­cy wę­gier­skich flo­re­nów. Do­pro­wa­dzi­ło to do konf­lik­tu mię­dzy u­po­mi­na­ją­cym się o swo­ją włas­ność kró­lem Wła­dys­ła­wem Ja­gieł­łą a wiel­kim mist­rzem Kon­ra­dem Wal­len­ro­dem. Po trwa­ją­cym kil­ka­naś­cie lat o­kre­sie wza­jem­nych pre­ten­sji i po­ty­czek za­koń­czo­nych po­ko­jem w Ra­ciąż­ku w 1404 ro­ku Zło­to­ria po­wró­ci­ła do Pol­ski, by pięć lat póź­niej po oś­mio­dnio­wym ob­lę­że­niu po­now­nie do­stać się w rę­ce krzy­żac­kie. W ro­ku 1411 na po­lach pod Zło­to­rią pod­pi­sa­no pierw­szy po­kój to­ruń­ski, na mo­cy któ­re­go za­mek znów stał się włas­noś­cią kró­les­twa - Krzy­ża­cy zos­ta­li wów­czas zo­bo­wią­za­ni do wy­pła­ce­nia e­kwi­wa­len­tu za je­go znisz­cze­nie. Za roz­bi­tą przez nich wa­row­nię Zyg­munt Luk­sem­bur­ski za­są­dził Pol­sce 15600 grzy­wien od­szko­do­wa­nia, czy­li o­ko­ło 2 kg sreb­ra za każ­dy metr kwa­dra­to­wy. Niem­cy wyz­na­czo­nej su­my jed­nak nie za­pła­ci­li i być mo­że dla­te­go o­biekt nig­dy nie po­wró­cił do daw­nej świet­noś­ci. Po dru­gim po­ko­ju to­ruń­skim, w wy­ni­ku któ­re­go gra­ni­ca z Za­ko­nem prze­su­nię­ta zos­ta­ła na pół­noc, twier­dza u­tra­ci­ła swe stra­te­gicz­ne zna­cze­nie. Zos­ta­ła o­pusz­czo­na i częś­cio­wo ro­ze­bra­na, a u­zys­ka­ne w ten spo­sób ceg­ły przez­na­czo­no na bu­do­wę koś­cio­ła w To­ru­niu. Os­ta­tecz­ne znisz­cze­nie przy­nios­ły jej woj­ny na­po­le­oń­skie. Cie­ka­wost­ką jest fakt, że w zna­nej wszyst­kim ro­da­kom po­wieś­ci Hen­ry­ka Sien­kie­wi­cza Krzy­ża­cy na zam­ku w Zło­to­rii zmar­ła mat­ka pięk­nej Da­nu­si, ra­nio­na wcześ­niej w wy­ni­ku zdra­dziec­kie­go na­pa­du Krzy­ża­ków na dwór księ­cia Ja­nu­sza Ma­zo­wiec­kie­go.

ZŁOTORIA, RUINA ZAMKU

e wzglę­dów stra­te­gicz­nych wa­row­nia sta­nę­ła na ni­zin­nym, za­­le­wo­wym ob­sza­rze w wid­łach dwóch rzek: Wi­sły i Drwę­cy. Wznie­sio­na zo­sta­ła z ce­gły w wąt­ku go­tyc­kim na pla­nie pro­sto­ką­ta o bo­kach 40x35 me­trów, u­sy­tu­o­wa­ne­go na o­si pół­noc-po­łud­nie. W środ­ku wzmoc­nio­nych skar­pa­mi ob­wa­ro­wań znaj­do­wał się bu­dy­nek miesz­kal­ny, jed­nak nie jest zna­na je­go do­kład­na lo­ka­li­za­cja. Od stro­ny po­łud­nio­wej przed li­co mu­rów wy­su­nię­ta by­ła czwo­ro­bocz­na wie­ża o dłu­goś­ci bo­ków nie prze­kra­cza­ją­cej 10 me­trów. Tuż o­bok niej od za­cho­du u­sy­tu­o­wa­no bra­mę wio­dą­cą na dzie­dzi­niec. Od pół­no­cy mieś­ci­ło się roz­le­głe pod­zam­cze, dziś już zu­peł­nie nie­wi­docz­ne.

PLAN RUIN ZAMKU WG BERNHARDA SCHMIDTA

u­i­na zam­ku po­ło­żo­na jest na le­wym brze­gu Drwę­cy, tuż u jej uj­ścia do Wis­ły, o­ko­ło 10 ki­lo­me­trów od cen­trum To­ru­nia. Spod dwor­ca PKP To­ruń Mias­to kur­su­je tu­taj au­to­bus li­nii 23. A­by dos­tać się do zam­ku trze­ba wy­siąść al­bo w Kasz­czor­ku, i po prze­kro­cze­niu mos­tu skrę­cić w pra­wo, lub przy­sta­nek da­lej - w Zło­to­rii. W tym dru­gim przy­pad­ku na­le­ży wró­cić do koś­cio­ła, za któ­rym roz­cią­ga się po­le ze ścież­ką pro­wa­dzą­cą wprost do ru­in. Do cza­sów współ­czes­nych z wa­row­ni po­zo­sta­ły tyl­ko skrom­ne re­lik­ty: część wie­ży bram­nej, po­baz­gra­ne frag­men­ty mu­rów ob­wo­do­wych i za­sy­pa­ne już piw­ni­ce.

Toruń - ruina zamku komturów krzyżackich XIIIw., 10 km
Toruń - ruina królewskiego zamku Dybów XVw., 12 km
Mała Nieszawka - relikty zamku komturów krzyżackich XIVw., 16 km
Raciążek - ruina zamku biskupiego XIVw., 22 km
Kowalewo Pomorskie - pozostałości zamku komturów krzyżackich XIIIw., 27 km
Bierzgłowo - zamek komturów krzyżackich XIIIw., 30 km

ZŁOTORIA, RUINA ZAMKU

tekst: 2004
fotografie: 2004