DWÓR W CZERNEJ, WIDOK OD STRONY POŁUDNIOWEJ

aj­star­sze wzmian­ki o wsi Schyr­ni­no, współ­cześ­nie Czer­na, po­cho­dzą z XIV wie­ku, z któ­re­go za­cho­wa­ło się kil­ka prze­ka­zów o tej przy­na­leż­nej do księs­twa gło­gow­skie­go nie­wiel­kiej miej­sco­woś­ci. Pierw­szym zna­nym z naz­wis­ka właś­ci­cie­lem wsi był Mel­chior von Glau­bitz wy­mie­nio­ny w pis­mach z 1485 ro­ku i uz­na­wa­ny współ­cześ­nie za pre­kur­so­ra ga­łę­zi ro­do­wej za­miesz­ku­ją­cej tu­taj przez wie­le po­ko­leń. Wnuk Mel­chio­ra Wolf­gang Glau­bitz roz­po­czął w dru­giej po­ło­wie XVI stu­le­cia bu­do­wę re­ne­san­so­we­go dwo­ru o cha­ra­kte­rze ob­ron­nym, o czym świad­czy za­cho­wa­ny do dziś za­klę­ty w ka­mien­nym por­ta­lu zam­ko­wym tekst o treś­ci W 1558 w po­nie­dzia­łek po Zie­lo­nych Świąt­kach Wolf. Glau­bitz roz­po­czął bu­do­wę. Au­to­rem pro­jek­tu bu­dow­li był praw­do­po­dob­nie po­cho­dzą­cy z Lwów­ka Śląs­kie­go ar­chi­tekt Jan Lin­de­ra, przy czym fun­da­tor nie wzno­sił jej dla sie­bie, in­wes­ty­cja bo­wiem mia­ła sta­no­wić pre­zent - być mo­że ślub­ny - dla naj­star­sze­go sy­na Chris­tia­na.

DWÓR W CZERNEJ W POŁOWIE XVIII STULECIA WG F.B. WERNHERA

rzy­pusz­czal­nie w XVII wie­ku wieś przesz­ła w rę­ce przed­sta­wi­cie­li ro­du von Re­chen­berg, a nas­tęp­nie von Stosch z Czer­ni­cy, któ­rzy o­ko­ło 1725 ro­ku prze­bu­do­wa­li po­zo­sta­ją­ce do­tąd bez więk­szych in­ge­ren­cji za­ło­że­nie do­sta­wia­jąc do ist­nie­ją­cej bry­ły dwu­kon­dy­gna­cyj­ne skrzy­dło wschod­nie. W XIX stu­le­ciu, po kil­ku wcześ­niej­szych tran­sak­cjach kup­na i sprze­da­ży, ma­ją­tek stał się włas­noś­cią ba­ro­nów Bu­den­brock, by z ich i­ni­cja­ty­wy dwu­krot­nie na przes­trze­ni trzech de­kad być pod­da­nym pew­nym przek­ształ­ce­niom a­dap­ta­cyj­nym, nie za­kłó­ca­ją­cym jed­nak do­tych­cza­so­we­go cha­ra­kte­ru bu­dow­li. Po Bu­den­broc­kach właś­ci­cie­la­mi dwo­ru zos­ta­ła ro­dzi­na von Fris­che, po­zo­sta­jąc tu aż do wej­ścia wojsk ra­dziec­kich w 1945 ro­ku. Po u­pań­stwo­wie­niu ma­jąt­ku dwór zos­tał w la­tach 60. wy­re­mon­to­wa­ny i za­a­dap­to­wa­ny na oś­ro­dek wcza­so­wy Stocz­ni Gdań­skiej. Póź­niej prze­ję­ło go Mu­ze­um Hut­nic­twa i Od­lew­nic­twa Me­ta­li Ko­lo­ro­wych, a po ro­ku 1983 - Gmi­na Żu­ko­wi­ce, któ­ra w 1999 sprze­da­ła o­biekt pry­wat­ne­mu in­wes­to­ro­wi.

WIDOK DWORU NA LITOGRAFII Z LAT 60. XIX STULECIA

CZERNA, FOTOGRAFIA PRZEDWOJENNA

e­ne­san­so­wy dwór wznie­sio­ny zos­tał z cegły przetykanej kamieniem, na pla­nie pros­to­ką­ta o wy­mia­rach ok. 30x20 met­rów. Jest to bu­dy­nek trzy­kon­dy­gna­cyj­ny z da­chem dwu­spa­do­wym, wy­po­sa­żo­ny we wspar­te na po­tęż­nych słu­pach skle­pio­ne piw­ni­ce i wzbo­ga­co­ny o do­sta­wio­ną do e­le­wa­cji smuk­łą wie­życz­kę peł­ni­ącą funk­cję klat­ki scho­do­wej. Wej­ście głów­ne u­miesz­czo­ne zos­ta­ło po środ­ku e­le­wa­cji za­chod­niej oz­do­bio­nej wy­ko­na­nym z pias­kow­ca por­ta­lem, wo­kół któ­re­go u­miesz­czo­no o­siem tarcz her­bo­wych: czte­ry na­le­żą­ce do przod­ków mat­ki Chris­to­pha von Glau­bit­za i je­go oj­ca o­raz czte­ry her­by je­go żo­ny. Por­tal ten pro­wa­dzi bez­poś­red­nio do sie­ni, a nas­tęp­nie do u­miesz­czo­nych w dwu­trak­cie po­miesz­czeń skle­pio­nych go­tyc­ko wed­ług róż­nych XVI-wiecz­nych tech­nik: od pros­tych roz­wią­zań krzy­żo­wych po skle­pie­nia ro­ze­to­we i krysz­ta­ło­we, z któ­rych bu­dow­ni­czy sły­nął na ca­łym Śląs­ku. Po­mi­mo u­pły­wu stu­le­ci i wie­lu przek­ształ­ceń włas­noś­cio­wych dwór przez ca­ły ten o­kres za­cho­wał cha­ra­kter re­ne­san­so­wy.

CZĘŚĆ WSCHODNIA Z DOSTAWIONYM W XVIII WIEKU SKRZYDŁEM MIESZKALNYM

na­ko­mi­cie ut­rzy­ma­ny o­biekt znaj­du­je się o­bec­nie w rę­kach pry­wat­nych o­fe­ru­jąc noc­le­gi w przys­tę­pnych jak na cha­rak­ter te­go miej­sca ce­nach. Ze wzglę­du na po­ło­że­nie w stre­fie chro­nio­ne­go kra­jo­bra­zu w bez­poś­red­nim są­siedz­twie na­tu­ral­ne­go ko­ry­ta rze­ki Od­ry miej­sce to mo­że przy­cią­gać o­so­by ce­nią­ce so­bie spo­kój, szcze­gól­nie zaś mi­łoś­ni­ków na­tu­ral­nych roz­le­wisk, ptac­twa wod­ne­go i za­byt­ko­wych drze­wos­ta­nów. Pow­szech­nie wy­stę­pu­ją­ce tu wie­lo­wie­ko­we na­sa­dze­nia mia­ły przed la­ty swo­je pot­wier­dze­nie w nie­miec­kiej naz­wie wsi Al­tei­chen, któ­rą moż­na tłu­ma­czyć właś­nie ja­ko Sta­re Dę­by. Szcze­gól­nie war­ta u­wa­gi jest li­czą­ca 1,5 km dłu­goś­ci pom­ni­ko­wa a­le­ja skła­da­ją­ca się z po­nad 240 o­ka­zów dę­bu szy­puł­ko­we­go, z któ­rych ob­wód pnia naj­więk­szych prze­kra­cza 6 met­rów. In­teg­ral­ną częś­cią za­ło­że­nia jest przy­zam­ko­wy park kra­jo­bra­zo­wy z pro­me­na­dą spa­ce­ro­wą, bo­ga­tym drze­wos­ta­nem i roz­ma­i­toś­cią ko­lo­ro­wych kwia­tów. Po­mi­mo ko­mer­cyj­ne­go cha­ra­kte­ru o­biek­tu ist­nie­je moż­li­wość je­go zwie­dza­nia po wcześ­niej­szej re­zer­wa­cji ter­mi­nu.

Zamek Czerna
ul. Zamkowa 1
67-231 Czerna
tel. 692 266 518
e-mail: rezerwacja(at)ZamekCzerna.pl

ELEWACJA ZACHODNIA Z PORTALEM WEJŚCIOWYM I WIEŻĄ

wór sto­i we wschod­niej częś­ci wsi Czer­na, o­ko­ło 300 met­rów na pół­noc od dro­gi 292 pro­wa­dzą­cej z Gło­go­wa do By­to­mia Od­rzań­skie­go. Ja­dąc od stro­ny Gło­go­wa, po mi­nię­ciu miej­sco­woś­ci Brzeg Gło­gow­ski i po­ko­na­niu ko­lej­nych 500 met­rów na­le­ży skrę­cić w pra­wo w kie­run­ku wy­róż­ni­ają­ce­go się na tle mo­no­ton­nych pól up­raw­nych roz­leg­łe­go par­ku. A­na­lo­gicz­nie ta­ki sam ma­newr, lecz w kie­run­ku od­wrot­nym po­win­no się wy­ko­nać po­dą­żą­jąc od stro­ny By­to­mia Od­rzań­skie­go i mi­nię­ciu wsi Do­brze­jo­wi­ce.

NAD ROZLEWISKAMI ODRY, PO LEWEJ POMNIKOWA ALEJA PLATANÓW

Głogów - zamek książąt głogowskich XIII/XVIIIw., 16 km
Otyń - ruina zamku gotyckiego, przebudowanego w klasztor, 26 km
Borów Polski - ruina zamku rycerskiego XIVw., 20 km
Kożuchów - zamek książąt głogowsko-żagańskich, przebudowany, 24 km
Jakubów - ruina dworu szlacheckiego XVIw., 21 km
Siedlisko - ruina bastionowego zamku szlacheckiego XVIw., 35 km

tekst: wrzesień 2017
fotografie: kwiecień 2011